Lekcja 1                                                T: Powtorzenie widomosci. Test                                                                Lekcja 2                                                T: Klasyfikacja galaktyk. Czym jest galaktyka? Galaktyka - duży, grawitacyjnie związany układ gwiazd, pyłu i gazu międzygwiazdowego oraz niewidocznej ciemnej materii. Galaktyki Eliptyczne - Są to galaktyki o symetrii kulistej lub elipsoidalnej (oznacza się je literą E i podając stopień spłaszczenia od 1 do 7). Jasność powierzchniowa galaktyki eliptycznej jest największa w środku i zmniejsza się stopniowo na zewnątrz. W galaktykach tych nie występuje w zauważalnych ilościach pył i gaz. Cała widoczna materia jest skupiona w starych gwiazdach. Powstały one zapewne w krótkim okresie w początkowych etapach formowania się galaktyki. Rozmiary i masy galaktyki mieszczą się w bardzo szerokich granicach: od 0,1 miliarda mas Słońca do 10 000 miliardów mas Słońca. największymi galaktykami eliptycznymi są gigantyczne galaktyki cD o masie 10 000 miliardów mas Słońca. Występują najczęściej one w centralnych obszarach bogatych gromad galaktyk. Taka galaktyka znajduje się w centrum Gromady W warkoczu Bereniki, która jest środkiem supergromady. Można je również spotkać w małych grupach galaktyk. Galaktyki cD są często silnymi źródłami promieniowania radiowego.                                                     Lekcja 3                                                   T: Typy Galaktyk Typy i klasyfikacja galakty Terminem Wszechświat albo Kosmos określa się całą czasoprzestrzeń z zawartą w niej materią i energią. Materia jest rozmieszczona w przestrzeni bardzo nierównomiernie. Jej widocznymi skupiskami są galaktyki. Stanowią one wielkie, podlegające ewolucji aglomeracje, liczące zazwyczaj setki miliardów gwiazd. Galaktyki stanowią podstawową jednostkę organizacji materii we Wszechświecie. Nasza Galaktyka jest jedną z wielu miliardów galaktyk wypełniających dostępny naszym obserwacjom Wszechświat. Pytanie o całkowitą liczbę wszystkich galaktyk w Kosmosie wiąże się z problemem jego skończoności. Dla opisu Wszechświata w wielkiej skali galaktyki w pewnych sytuacjach traktuje się jako punkty materialne; można badać ruchy i rozmieszczenie galaktyk, nie wnikając w ich wewnętrzną strukturę. W bezksiężycową noc można dostrzec gołym okiem w gwiazdozbiorze Andromedy słabą mgiełkę - jest to zbiorowisko gwiazd podobne do Drogi Mlecznej - Wielka Mgławica w Andromedzie, znana też jako M 31. Galaktyka ta istotnie przypomina naszą Drogę Mleczną: w ogólnym kształcie przedstawia wirujący dysk z zarysowanymi ramionami spiralnymi i wyraźnie jaśniejszym jądrem w środku. Dokładniejsze obserwacje pokazały, że M31 jest nieznacznie większa i jaśniejsza od naszej Galaktyki, ale ogólne podobieństwo sugeruje, iż Droga Mleczna nie jest tworem wyjątkowym. Mieszkańcy półkuli południowej mogą dostrzec na niebie dwie inne galaktyki (gołym okiem widoczne jako mgiełki o jasności powierzchniowej podobnej do jasności Drogi Mlecznej). Galaktyki te nie przypominają już Drogi Mlecznej: nie mają ani dysku (choć są zapewne spłaszczone), ani ramion, trudno też wyróżnić u nich jądro; obie są znacznie mniejsze od Drogi Mlecznej. Trzy bliskie galaktyki nie wyczerpują oczywiście całego bogactwa świata galaktyk; dopiero wielkie teleskopy odsłoniły rozmaitość form i struktur występujących we Wszechświecie. Klasyfikacja morfologiczna Hubble'a stosuje się do galaktyk normalnych, tj. takich, których świecenie pochodzi wyłącznie od gwiazd. Ściśle biorąc, do jasności galaktyki wnoszą swój wkład także jasne mgławice emisyjne, pobudzane do emitowania promieniowania przez najjaśniejsze gwiazdy. Ten dodatek jest zawsze niewielki, a - co ważniejsze - obłoki gazu świecą kosztem energii wyprodukowanej w gwiazdach, zatem ostatecznym źródłem jasności galaktyk normalnych są gwiazdy. Obok galaktyk normalnych istnieją również obiekty, w których znaczący ułamek promieniowania pochodzi z aktywnego jądra, czyli niewielkiego obszaru w centrum galaktyki, gdzie źródłem promieniowania nie są gwiazdy, a przynajmniej - nie tylko gwiazdy. Pod względem budowy galaktyki można podzielić na trzy grupy: eliptyczne (E), spiralne (S) i pozostałe, czyli te, które nie mieszczą się w żadnej z dwu pierwszych klas; określamy je mianem nieregularnych (Irr od ang. irregular). Zgodnie z nazwą obrazy galaktyk eliptycznych są z dobrym przybliżeniem elipsami. Oznaczając wielką i małą półoś elipsy jako a i b, spłaszczenie elipsy definiujemy jako stosunek s = (a-b)/a. Określając typ galaktyki eliptycznej, podajemy zazwyczaj jej spłaszczenie, stosując oznaczenie En, gdzie n jest liczbą naturalną, będącą zaokrągleniem liczby 10s. Zatem obiekt E0 jest galaktyką eliptyczną o równych półosiach (czyli ma kształt koła), a E1, E2... oznaczają galaktyki o coraz większym spłaszczeniu. Nie obserwujemy galaktyk o spłaszczeniu większym niż E7. Galaktyki eliptyczne są pozbawione wewnętrznej struktury; ich obrazy na zdjęciach nie mają wyraźnych granic - są rozmytymi plamkami o jasności powierzchniowej spadającej łagodnie w miarę odchodzenia od centrum. Rozpatrywane jako twory przestrzenne, galaktyki te są elipsoidami. Dotychczas przyjmowano, że są to elipsoidy obrotowe spłaszczone, tzn. trzy osie a, b i c spełniają związek: a = b > c; obecnie wydaje się, że występują również elipsoidy obrotowe wydłużone a = b < c , a nawet elipsoidy trójosiowe, czyli o wszystkich osiach różnych.                                                                      Lekcja 4                         T:Podróż poza Układ Słoneczny. Sonda Voyager 1.   Sonda kosmiczna - bezzałogowy, prawie zawsze zautomatyzowany statek kosmiczny przeznaczony do prowadzenia badań naukowych w przestrzeni pozaziemskiej.   Sondy kosmiczne wynoszone są przez rakiety nośne lub na pokładzie wahadłowców. Wyposażone w aparaturę naukową (np. kamery, magnetometry, spektrometry, liczniki promieniowania), zbierają dane i dostarczają na Ziemię (obecnie prawie zawsze przesyłają je drogą radiową). Niektóre sondy kosmiczne powracają na naszą planetę z próbkami materii z innych ciał kosmicznych oraz z danymi zapisanymi na nośnikach informacji. Sonda Voyager 1 (pol. Podróżnik 1)- bezzałogowa sonda kosmiczna NASA, wystrzelona 5 września 1977 roku z Przylądka Canaveral na Florydzie. Na początku 2014 r. sondę dzieliła od Ziemi odległość około 127 au i była ona najdalszym i ciągle działającym obiektem wysłanym w przestrzeń kosmiczną przez człowieka. Sygnał wysłany przez sondę w kierunku anten Deep Space Network potrzebował ponad 17 godzin na przebycie tej drogi Sondy Voyager 1 wykorzystały technikę przyspieszania w polu grawitacyjnym mijanych planet, co pozwoliło na osiągnięcie dużych prędkości bez konieczności używania paliwa. Voyager 1, wystrzelony 16 dni później niż Voyager 2, wyprzedził swoją siostrzaną jednostkę i pierwszy dotarł do dalszych planet Układu Słonecznego. Voyager 1 (pol. Podróżnik 1) – bezzałogowa sonda kosmiczna NASA, wystrzelona 5 września 1977 roku z Przylądka Canaveral na Florydzie. Na początku 2014 r. sondę dzieliła od Ziemi odległość około 127 au i była ona najdalszym i ciągle działającym obiektem wysłanym w przestrzeń kosmiczną przez człowieka. Sygnał wysłany przez sondę w kierunku anten Deep Space Network potrzebował ponad 17 godzin na przebycie tej drogi. Sondy Voyager 1 wykorzystały technikę przyspieszania w polu grawitacyjnym mijanych planet, co pozwoliło na osiągnięcie dużych prędkości bez konieczności używania paliwa. Voyager 1, wystrzelony 16 dni później niż Voyager 2, wyprzedził swoją siostrzaną jednostkę i pierwszy dotarł do dalszych planet Układu Słonecznego. Asysty grawitacyjne uczyniły z niego najszybszy obiekt wysłany przez człowieka w kosmos.